XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Hiri nagusiak: Plasencia, Coria, Trujillo eta Navalmoral de la Mata.

Tajo ibaiak bitan banatzen du probintzia: iparraldea menditsua eta pobrea da (Gatako mendiak, Las Hurdes); hegoaldea, berriz, aberatsagoa da, eta neurri batean menditsua den arren (Toledoko mendiak) ordoki ugari du.

Laborantza da ekonomia iharduera nagusia (laboreak, olibondoak, tabakoa, artilea eta kotoia).

Industriak ez du indar handirik.

Zentral elektrikoak.

Caco. (Lat. Cacus) Mit. Erromatarren mitologiako heroia, Vulcanoren semea.

Aventinoko leize batean bizi zen, eta sua zerien hiru buru zituen.

Herkule Mendebalean barrena egindako bidaldi batetik zetorrenean, Cacok idi buru batzuk ebatsi zizkion, eta Herkulek, Cacoren arrebak emandako aholkuak jaso ondoren, hil egin zuen hura.

Herkule eta Cacoren arteko borroka Virgiliok kontatu zuen bere Eneida poeman.

Lapur trebearen sinbolo da Caco gaur egun.

Cadalso, José. Espainiar idazlea (Cadiz, 1741 - Gibraltar, 1782).

Militarra zen eta komandante izatera iritsi zen.

1771. urtean Sancho García trajedia eman zuen argitara.

Bereak dira, halaber, Numancia trajedia, Los eruditos a la violeta (satira, 1772).

Cadalsoren ospea, hil ondoan argitaratu ziren Cartas marruecas (1789) eta Noches lúgubres lanei zor die.

Lehenengoan kritika zorrotzak egin zizkien Espainiari eta espainiarrei.

Bigarrena itxaropenik gabeko maitasun olerkiek osatzen dute; arrakasta handia izan zuten erromantiko gazteen artean.

Cadena y Eleta, José. Nafar elizgizona (Pitillas, 1855 - Burgos, 1918).

Ikasketak Iruñeko apaiztegian egin zituen, Zuzenbidekoak, berriz, Zaragozako unibertsitatean.

Biurrungo eta Agoitzeko apaiza izan ondoren, Avilako apezpikutegiko bikario nagusi izendatu zuten.

1901. urtean Segoviako apezpiku izendatu zuten eta Gasteizkoa handik hiru urtera.

1913an Burgosko artzapezpiku egin zuten.

Haren lan garrantzitsuenak: Tratado teórico-práctico de procedimientos eclesiásticos en materia civil y criminal, Código procesal canónico eta El sacerdote perfecto.

Cadiz. Espainia hegoaldeko hiria eta portua, izen bereko probintziako burua, Atlantiko ozeanoaren ertzean dagoena. 157.766 biztanle.

Nekropolis feniziarra, XVI. mendeko harresiak, katedral neoklasikoa (XVIII-XIX. m.), Arte Ederretako museoa eta emakumeen erietxea (1740).

Administrazio gune garrantzitsua. Apezpikutegia.

Garrantzi handiko merkataritza eta arrantza portua da; bertan daude Espainiako ontziola handienak.

Arrantza, elikadura industria, ehungintza, kimika eta zurgintza.

- Historia. Cadiz Europa mendebaleko hiri zaharrenetakoa da.

Feniziarrek sortu zuten K.a. XII. mendean eta Gadir izena eman zioten.

Erromatarren garaian Gades izena hartu zuen eta berebiziko garrantzia izan zuen musulmanak iritsi ziren arte (VIII. mende bukaera).

Alfontso X.a Gaztelako erregeak hartu zuen 1262. urtean.

XVI. mendearen erdialdeaz geroztik, Ameriketako kolonizazioa hasi ondoren, Cadizko portuak gero eta garrantzi handiagoa hartu zuen Sevillakoaren aldean (1558. urtean lortu zuen larrukiak eta azukreak bertan deskargaraztea, eta ez Sevillan, ordura arte ohi zuten bezala) eta handik aurrera Sevillako portu bihurtu zen Cadiz.

Bertatik irteten zuten Ameriketarako eta Indietarako gai gehienek, eta bertara biltzen ziren Espainiako kolonietako gaiak.

1717. urtean igaro zen Cadiza Sevillako Kontratazio Etxea.

Cadizen zegoen, bestalde, Espainiako itsas armadaren ontzi base handiena eta eraso ugari pairatu zuen XVI. mende bukaeratik aurrera.

XVIII. mendearen erdialdean hasi zen Cadizko portuaren gainbehera.

Espainiako independentziako gerran frantses osteek alferrik setiatu zuten (1810-1812).

Merkatari burgesia liberala nagusitu zen hirian eta bertara bildu ziren politikari eta intelektual espainiarrek Cadizen aldarrikatu zuten Espainiako lehen konstituzio liberala (ik. Cadizko Gorteak).

XIX. mendean Cadizek aurreko mendeetako oparotasuna galdu zuen.

Cadiz. Espainia hegoaldeko probintzia (Andaluzia). 7.385 km2 eta 1.001.716 biztanle (1984).

Andaluziako hegoaldean dago eta honako probintziekin egiten du muga: iparraldean Sevilla, ipar-mendebalean Huelva, ekialdean Malaga; eta hegoaldean Gibraltarreko itsasartearekin.

Hiriburua: Cadiz. Hiri nagusiak: Arcos de la Frontera, Jerez de la Frontera, Algeciras, San Fernando, La Linea, Puerto de Santa Maria, eta Sanlucar de Barrameda.

Bi lurralde bereizten dira Cadizko herrialdean: ipar-mendebal laua, Guadalquivir ibaiaren arroan, eta hego-ekialde menditsua (Pinar mendia, 1.654 m).

Klima ere bi lurralde horien araberakoa da, beroa eta idorra ordokian (18ampdeg; C bataz beste urtean; 600 mm-ko euriak) eta epel hezeagoa mendialdean (11ampdeg; C bataz beste urtean; 1.000 mm-ko euria).

Nekazaritza garrantzi handikoa da: mahastiak (Jerez-eko ardoak), olibondoak, kotoia; (...).